Het certificaat van de International Sumi-e Association is binnen!

Estimated reading time: 8 minutes

De ‘International Sumi-e Association’ is een Japanse opleiding om sumi-e te leren.

Voordat ik wist wat sumi-e was

Als kind wilde ik altijd tekenen. Eerste met potloden en stiften en later het liefst met inkt. Als tiener gebruikte ik de technische Rotring tekenpennen van mijn vader. Pas rond mijn dertigste ben ik gaan schilderen. Ik begon met aquarelleren, maar ik ben vrij snel overgestapt op acrylverf omdat ik het liefst in het groot werkte. Daarna ben ik met olieverf aan de gang gegaan. In het oude Grafisch Museum in Groningen ben ik zelfs met drukinkt en rollers gaan experimenteren. In de volgende video kun je zien wat ik zoal gemaakt heb, voordat ik met Japans inktschilderen ben begonnen. Grappig is dat ik op mijn 18de een landschap in inkt heb gemaakt (te zien op 2:24) en dat wel lijkt op een sumi-e tekening.

Van les geven naar les volgen

Na mijn burn-out ben ik bij een multifunctioneel centrum teken- en schilderlessen gaan geven aan volwassenen. Mijn cursisten genoten samen met mij van de lessen,. Maar ondertussen kriebelde het bij mij en ging ik op zoek om iets nieuws te leren. Bij de Volksuniversiteit in Groningen zag ik dat er een cursus sumi-e werd gegeven door Kalpa MacLachlan. Om eerlijk te zijn had ik geen flauw idee wat ik in deze cursus ging leren. Het had in ieder geval met tekenen en schilderen te maken. Nu was ik geen juf meer, maar een leerling.

Mijn eerste kennismaking met sumi-e

In de eerste les leerde ik wat sumi-e betekent. ‘Sumi’ betekent in het Japans inkt en ‘e’ betekent afbeelding. Een afbeelding in inkt dus. Alleen gemaakt met penseel en inkt. Heel wat anders dan stiften en technische tekenpennen. En dan heb ik het nog niet eens over het rijstpapier, waarop het inkt alle kanten uitvloeit, maar het lijkt nooit de goede kant op. Oh, wat kwam ik mezelf tegen. Ik raakte gewoon gefrustreerd. De voorbeelden waren prachtig, maar wat er uit mijn penseel kwam was teleurstellend. En toen hoorde ik dat je dit eigenlijk je hele leven moest doen om het goed te kunnen leren.

Ik besluit om te stoppen

Aan het eind van het jaar, toen ik alle basisstreken had geleerd wilde ik ermee stoppen. Kalpa vond dat erg jammer, want zij vond dat ik het in me had zitten. Ik besloot het nog een keer de kans te geven en heb de hele cursus nog een keer gedaan. Met meer rust in mezelf kreeg ik meer beheersing over de streken en na de derde les kreeg ik er plezier in. Ja, Kalpa had het bij het rechte eind… ik bleek er echt aanleg voor te hebben. Jammer genoeg ging Kalpa aan het eind van de cursus stoppen met lesgeven. Wel ze vroeg aan mij of ik haar basiscursus wilde overnemen. Ik werd weer juf.

Hier kun je lezen hoe het allemaal met mijn lessen gegaan is en waarom de Volksuniversiteit in Groningen niet meer bestaat (met beeldopnames van de Groningse tv-zender OOG-TV).

De International Sumi-e Association

Toen ik begon met les geven in sumi-e, ben ik gestopt met het geven van mijn andere teken- en schilderlessen. Het is zelfs zo dat ik tegenwoordig niet eens meer toe kom om met iets anders dan inkt, penseel en rijstpapier te werken. Het geeft me rust en ik geniet ervan om het te doen. Zo kan ik eindeloos bamboeblaadjes schilderen. Het verveelt nooit.

Op zoek naar meer

Surfend op internet kwam ik de International Sumi-e Association tegen… in Londen. Dat is een beetje te ver weg. Totdat ik november 2018 ineens zag dat in Leiden lessen van de International Sumi-e Association werden gegeven. Nee, ik kon niet wachten tot januari 2019, wanneer de nieuwe cursus begon. Ik wilde nu beginnen. Nadat Yuka-sensei wat werk van mij had gezien was het goed dat ik gelijk zou beginnen. Zo heb ik op de verjaardag van mijn lief mijn eerste les in Leiden gevolgd.

In deze eerste les was het thema traditionele Japanse huizen in de sneeuw. Geïnspireerd door deze les heb ik de volgende sumi-e gemaakt.

Wat je leert bij de International Sumi-e Association

De opleiding duurt 24 maanden. Dat is 24 keer van Groningen naar Leiden gaan om de lessen te kunnen volgen. Ik ben langer onderweg dan dat ik les heb, maar ik wilde alles leren.

In een korte tijd worden veel onderwerpen behandeld, die je thuis verder gaat oefenen en maken. Per les zijn er meerdere opdrachten. Bij het onderwerp ‘insecten’ krijg je zelfs 16 verschillende opdrachten.

Goedkeuring van je resultaten

De mooiste werken laat je de volgende les nakijken. Soms is het goed en soms moest het net iets anders. Na een paar maanden kun je de opdrachten naar Tokyo sturen, waar Kinsui Katari-san het nakijkt en beslist of het goed genoeg is. Vaak zijn het wat kleine aanwijzingen, wel is de feedback in het Japans en een enkele keer moesten sommige van de medecursisten de opdracht opnieuw maken. Op een formulier kun je precies zien welke opdrachten goedgekeurd zijn. Je krijgt namelijk een klein rood stempeltje hiervoor.

Begin maart 2020 is het de laatste keer dat ik naar Leiden ga, want daarna hebben we de eerste lockdown. De rest van het jaar volg ik de lessen online via Zoom.

Expositie in Tokyo

Naast alle opdrachten moet je voor het behalen van het certificaat twee keer meedoen met een jaarlijkse tentoonstelling, georganiseerd door de Internation Sumi-e Association en gehouden in een van de grootste musea in Japan: Het National Art Center in Roppongi, Tokyo. In 2019 heb ik een aanmoedigingsprijs gewonnen. Mijn tweede inzending is geaccepteerd, maar door het Covid-19 virus waren ook in Japan afgelopen jaar de musea gesloten. Nu komt mijn werk (als alles hopelijk weer open is) in de uitgestelde tentoonstelling in juni 2021.

Wat zijn de voor- en nadelen van deze opleiding?

Voordelen

Het is uniek dat je in Nederland een Japanse opleiding kunt volgen. De onderwerpen zijn veelzijdig en gevarieerd. Je leert op authentieke Japanse wijze de streken maken.

Niet echt internationaal

Jammer genoeg is het woordje ‘International’ niet van toepassing voor de organisatie, want het is niet echt internationaal ingesteld. Zo zijn belangrijke onderdelen, zoals de lesboeken, de feedback op je huiswerk, de website en de vele formulieren die je moet invullen nog steeds in het Japans. Wel is het zo dat je per e-mail in het Engels kunt schrijven en in het Engels antwoord krijgt. Als je niemand in je omgeving hebt die de Japanse taal beheerst is het lastig deze opleiding te volgen (of te geven). Dankzij Yuka-sensei is het me toch gelukt.

Als Westerling mis je de ervaring met penseel en inkt

In Japan krijgen kinderen vanaf groep 3 van de basisschool les in het schrijven met inkt en penseel en weten ze hoe ze moeten zitten en hoe het penseel vastgehouden moet worden. Jammer genoeg is hiervoor in deze opleiding weinig informatie en aandacht voor. Zo was er een Japanse medecursist die aan me vroeg hoe het komt dat ik op Japanse wijze zat en schilderde. De goede houding heb ik te danken aan Kalpa en aan Yumi-san, bij wie ik Japanse kalligrafielessen volg.

Dure opleiding

De opleiding is heel prijzig en iedere keer komen er extra kosten bij. Aan het eind van het traject kreeg ik twee opties. Ik kon voor 5.000 JPY (€40) plus verzendkosten een voltooiingscertificaat krijgen. Voor 30.000 JPY (€240) meer kon ik ook een licentie halen om les te geven bij de International Sumi-e Association. Nu ik de Japanse taal nog niet spreek, lijkt me dat geen goed idee… plus dat ik een groot deel van mijn eigen cursusmaterialen al heb ontwikkeld. Ik koos dus voor alleen het voltooiingscertificaat. Wat weer jammer is, is dat voor de €40 je een gedrukt A4-blaadje krijgt. Overigens zijn bij de Association de regels gewijzigd. Als je afgelopen jaar ben begonnen dan moet je 2 x 24 maanden lessen volgen om daarna les te kunnen geven.

Het certificaat

Hier is die dan.

Heb ik spijt dat ik deze opleiding heb gedaan? Zeker niet. Ik heb veel geleerd en ik merk dat mijn basis nu ook veel beter is. En ook het werk dat ik na de eerste tentoonstelling terugkreeg is prachtig opgeplakt en hangt vol trots bij ons aan de muur.

Wil je meer weten?

Dit is de Japanse site van de organisatie. Op dit moment neemt Yuka-sensei geen nieuwe deelnemers voor de opleiding van de Association aan. Alles dat ik geleerd heb in deze opleiding komt terug in alle cursussen die ik aan het opzetten ben en in de lessen van de Zwarte Inkt Club.